Hà Nội mùa đông. Đợt rét kỷ lục kéo dài, có những đêm nhiệt độ xuống thấp 7, 8oC, nằm trong chăn ấm vẫn cảm thấy cái lạnh len lỏi vào da thịt. Nhưng giữa trời đông giá, vẫn còn biết bao người lao động nghèo phải vất vả kiếm sống trong cái rét cắt da cắt thịt. Lang thang trong đêm đông Hà Nội mới cảm nhận rõ cái cực nhọc của những thân cò lặn lội trong đêm.

[You must be registered and logged in to see this link.] Kéo hàng trong đêm đông. Ảnh: Hà Dịu

Đêm. Nằm trong chăn nhưng tôi không tài nào ngủ được vì hai bàn chân nhức buốt. Chợt bên ngoài vang lên tiếng rao “bánh chưng, bánh giò”, giọng đàn ông kéo dài mệt mỏi vọng lại giữa đêm khuya. Tiếng rao vẫn vang lên kiên nhẫn, đều đều rồi xa dần.

Giọt mồ hôi trong đêm lạnh

Xỏ đến hai đôi tất, mặc thêm rất nhiều áo ấm, bịt kín từ đầu đến chân, tôi bắt đầu một đêm lang thang Hà Nội. Khi chạy xe ra đường, tôi cảm giác cái rét len lỏi vào da thịt lạnh buốt. Ngang qua cầu Long Biên, gió sông Hồng thổi thốc lên mặt cầu khiến tôi rét run, răng va vào nhau lập cập. Tôi nhấn ga, muốn chạy nhanh qua cầu để thoát gió. Nhưng ngay giữa cầu, chỗ rộng nhất, những người bán nước, bán bắp nướng, khoai nướng vẫn ngồi kiên nhẫn chờ khách ghé lại uống ly trà nóng, mua gói thuốc hay vài củ khoai, trái bắp. Tôi dừng lại, uống một ly trà nóng rồi hỏi chuyện người bán hàng. Chị bảo ngồi đây rét lắm, từ đầu tháng đến giờ, trời rét đậm nên khách rất thưa thớt. Nhưng chị không dám nghỉ ngày nào vì cả nhà trông chờ vào hàng nước này. Mùa này, mỗi tối thu nhập của chị chỉ khoảng 40.000 – 50.000 đồng, bằng một nửa những ngày ấm áp nhưng thà không kiếm đủ cơm thì cũng phải kiếm đủ cháo nên đêm nào cũng thế, 12 giờ chị mới dọn hàng dù có khi ngồi cả tiếng mà chẳng có khách nào.

Một giờ sáng. Khi đường phố đã vắng tanh, Hà Nội đang chìm trong giấc ngủ thì khu chợ đầu mối Long Biên vẫn sôi động tấp nập. Cửu vạn là công việc nặng nhọc kể cả với những người đàn ông khỏe mạnh, nhưng vẫn có rất nhiều phụ nữ từ các tỉnh khác chọn đây là nghề kiếm sống. Mỗi một đêm như thế, gò lưng đẩy hay oằn vai gánh từ 12 giờ đêm đến 7 giờ sáng để kiếm được 80.000 – 100.000 đồng. Đặt gánh hàng xuống điểm tập kết, chị Lê Thị Nhàn, quê ở Hưng Yên cho biết, mỗi gánh thế này chị được trả 4.000 đồng cho quãng đường hơn 200m từ chợ ra đường Yên Phụ. Quê chị ở Hưng Yên, chồng mất sớm, ba đứa con lại đang đi học nên chị phải lên chợ đầu mối Long Biên gánh hàng kiếm tiền gửi về nuôi con. Càng gần tết, bước chân của chị dường như càng nhanh hơn, thời gian nghỉ lấy sức cũng ngắn hơn để mỗi đêm thêm được nhiều gánh cho ngày tết của mấy mẹ con được tươm tất hơn.

Giống như chị Nhàn, chị Mai Thị Yến cùng chồng cũng phải bỏ quê, từ Hải Dương lên Hà Nội kiếm sống. Hai vợ chồng gò lưng người kéo người đẩy xe cả đêm ở chợ Long Biên để kiếm tiền nuôi đứa con gái đang học đại học. Giữa đêm đông nhưng chị chỉ mặc một chiếc áo khoác mỏng. Chị bảo, mùa này những người cửu vạn như chị rất vất vả. Kéo hàng nặng nên mặc dù giữa đêm mùa đông nhưng mồ hôi vẫn ướt lưng. Nhưng chỉ cần dừng lại nghỉ thì những giọt mồ hôi ấy lại dính vào da lạnh buốt. Nhiều lúc, trở về nhà khi trời đã sáng, lạnh, đói, mệt mỏi muốn gục ngã nhưng không muốn con gái bỏ dở việc học, vợ chồng chị lại gắng gượng. Chỉ mong mùa đông khắc nghiệt qua mau.

Tiếng khóc người trồng hoa

Càng về sáng, trời càng lạnh. Sương rơi buốt mặt, ướt vai áo. Rời chợ Long Biên, tôi chạy xe ra đường. Đường phố vắng tanh. Lạnh thế này, có lẽ chẳng ai muốn ra đường. Nhưng thỉnh thoảng, bên lề đường, tôi vẫn thấy người xe ôm kiên nhẫn đợi khách trong đêm. Họ đốt đống lửa bên cạnh để xua đi cái lạnh rồi nằm trên xe, tranh thủ chợp mắt. Ngang một góc phố, tôi thấy một người phụ nữ ngồi trên vỉa hè, dựa lưng vào tường một căn nhà ngủ. Bên cạnh chị là chiếc xe đạp chất đầy đồ phế thải. Có lẽ, chị đã đạp xe một con đường quá xa và mệt quá nên tranh thủ chợp mắt.

Ba giờ sáng, tôi đến chợ hoa đêm Quảng Bá. Bình thường, đây là lúc chợ hoa đông đúc náo nhiệt nhất. Nhưng hôm nay, chợ rất thưa người, những xe hoa cũng ít hơn. Dưới ánh đèn chợ, nhìn rõ màn sương giăng, đậu la đà trên những chiếc đầu quấn khăn kín mít của người đi chợ. Nghĩ do trời lạnh quá, nên người ta ngại đi chợ, tôi hỏi một người trồng hoa thì mới biết lý do không phải vậy. Chị Phan Thị Thanh, người làng Tây Tựu cho biết, năm nay lạnh rét đậm rét hại nên hoa cứ lụi đi. Cây nào chống chọi nổi cái lạnh thì bông cũng bé tẹo. Cả vườn hoa hồng nhà chị chỉ cắt được vài bó. Trước đây, ngày nào chị cũng có hoa bán nhưng cả tháng nay, mấy ngày thậm chí cả tuần chị mới đi chợ. Đó là nguyên nhân khiến những ngày này chợ hoa thưa thớt người dù đã cận tết. Người nông dân chỉ còn biết nhìn vườn hoa mà khóc.

Mỗi lần có hoa, chị Thanh phải đạp xe 15km từ làng tới chợ Quảng Bá. Vất vả như thế nhưng chị bảo chị chỉ mong ngày nào cũng được như thế. Cả tháng nay, ngày đi chợ ít hơn ngày ở nhà, đêm nằm trong chăn ấm mà chẳng thể ngủ nổi. Nửa đêm tỉnh dậy, nhìn vườn hoa sương phủ trắng xoá mà xót lòng. Càng gần tết, làng hoa càng đìu hiu. Năm nay quê chị lại có một cái tết buồn tẻ vì mất mùa hoa.

Rạng sáng, tôi trở về nhà. Thành phố vẫn còn say ngủ. Thức suốt một đêm, chui vào chăn ấm, tôi nghĩ mình sẽ mệt mà ngủ ngay. Nhưng chẳng hiểu sao, nằm mãi tôi vẫn không ngủ được, những hình ảnh tôi đã gặp trong đêm cứ khiến lòng nặng trĩu ưu tư. Giờ này, chị bán hoa chắc đang lầm lũi đạp xe trên con đường trở về nhà, còn những người phụ nữ ở chợ đầu mối Long Biên chắc vẫn đang oằn lưng gánh hàng. Nghe dự báo thời tiết, hình như rét đậm, rét hại vẫn còn kéo dài…